Grote slagen, snel thuis zei Niesco Dubbelboer, de eerste gast in de GeenPeil Grote Donorshow. Maar we hadden makkelijk nog een paar uur kunnen lullen over democratie, demofobie, die stijfkoppen van Rutte III en ons wel/niet rommelige Oekraïnereferendum.

Sommige van zijn progressieve vrienden haten ons een beetje, zei Niesco, een van de geestelijk vaders van de referendumwet. Want dat Oekraïnereferendum, dat viel niet lekker. Dat is natuurlijk een van de redenen waarom het zo leuk was, en waarom het zo'n succes werd: omdat die progressieven er niet tegen kunnen als hun EU-pese Ideaal ter discussie wordt gesteld, en omdat GeenPeil eindelijk eens een stukkie tegengas tegen dat ideaal orkestreerde. Tuurlijk, het was ook best een rommelig referendum, met een heleboel chaos en jij-bakken en malle verwijten van Poetinvriendschap door politici van een bepaalde Pechtoldpartij die privévluchtjes naar Oligarchistan maakten om door handjes te schudden met lokale chocoprins Poroshenko het karretje van de voorstemmers nog verder in de poep te rijden. 

Maar: we hebben óók veel geleerd. 

We zijn inmiddels twee referenda verder en we beginnen met ons allen als land een beetje te snappen hoe het dan wel moet, zo'n keurig stukje burgerinspraak goed organiseren & netjes uitvoeren. Dus veranderen die pipo's van dezelfde Pechtoldpartij tijdens het spelen plotseling de regels. Erger nog, ze schaffen het hele spel zelfs af. Ja, dan is alles vergeten & vergeven van dat Oekraïnereferendum, dan draaien de tafels, herschikken de pionnen op het bord en worden de kaarten opnieuw geschud. Niks game over. Met zijn Stichting Meer Democratie steunt Niesco nu de Hart voor Democratie-campagne voor een donorreferendum (en wij helpen hen ook regelmatig een handje), en met deze fijne vent is het, samen met Alptekin Akdogan, ook nog eens uitstekend ouwehoeren over democratie, referenda en de strijd tegen wat hij 'de demofobe bestuurdersdemocratie' noemt en wat wij gewoon Het Partijkartel noemen. Of de Arrogante Elite, maar dat mogen we dan eigenlijk weer niet zeggen van Ome Niesco. Nuance, mensen. Nuance. Maar wel met grote slagen. “Een referendum moet je leren winnen.”

Die paar relevante schaatsseconden had u al gezien, College Tour is voor breiwijven en bosvanrosjes en naar de NOS keek u toch al niet meer. Ga anders gewoon ff zitten voor een uurtje democratische reflectie op de week die was.

Niesco Dubbelboer kent u als een van de geestelijk Pvad'ers van de Wet raadgevend referendum, vurig pleitbezorger voor meer burgerinspraak en natuurlijk de man die het voortouw neemt om Overlord Ollongren voor de rechter te trekken (steun & doneer!) om een referendum over het referendum alsnog mogelijk te maken. Teun Gautier is voormalig partijvoorzitter van 66 Amsterdam, die zich volledig afgekeerd heeft van de huidige penthousepartij en lijstduwer voor de Piraten in 020 is. Ze memoreren hierboven Van Mierlo die letterlijk zei dat het bestaande systeem moet worden "opgeblazen", en dat er dankzij "de partij van Alexander Pechtold" nu een nog grotere behoefte is ontstaan om het systeem op te blazen. Want de revolutie van Van Mierlo heeft haar eigen kinderen met huid en haar opgegeten. Oh, en "CDA en vvd zijn ook achterlijk". Kortom, pleur de lineaire televisie maar weer eens uit het raam, échte gesprekken worden op internet gevoerd.

Het referendumdebat gaat verder met de reactie van D66-doodgraver, pardon: jonkvrouw Ollongren. Inspreken, pardon, intunen kan bij de Staatsromroep of op de Kaasstolpstream. Livetweets hieronder. En daaronder: een moetlees brief aan D66.

Ollongren dacht er met haar politieke meerderheid makkelijk doorheen te dédaindreinen, maar Baudet en Van Raak ontdekten juridische tekortkomingen in het Raad van State-advies en eisten aanvullende informatie. Coalitie wilde door met debat (en had meerderheid), maar toen Baudet dreigde met hoofdelijke stemming (= alle 150 terugkomen), bonden ze in. Debat geschorst, volgende week verder, nadat de RvS om toelichting is gevraagd, Het referendum is nog niet dood!

Niesco Dubbelboer stond als PvdA-Kamerlid mede aan de basis van de Wet raadgevend referendum. Nu strijdt hij met zijn Stichting Meer Democratie voor het behoud er van. Onderstaande mailde hij vandaag aan de D'66-fractie (linkjes en tussenkopjes door GS):

Met deze mail roep ik jullie op om de koninklijke weg te volgen bij de procedure om het referendum af te schaffen. Natuurlijk wil ik ook proberen jullie in dit late stadium te overtuigen om de wet raadgevend referendum in zijn geheel te laten voortbestaan, met hart en ziel zelfs, maar ik realiseer me dat de afschaffing van dit democratisch recht vastgebeiteld zit in het regeerakkoord. 

Maar wat ik onbegrijpelijk vind, is waarom de bevolking zich hierover niet mag uitspreken van D66? In de eerste plaats hebben jullie je in het coalitieakkoord hier niet op vastgelegd en zijn jullie dus vrij om hierover zelf - los van de coalitiepartners - een afweging te maken. In de tweede plaats is de juridische constructie die het Kabinet heeft bedacht rechtstatelijk zeer bedenkelijk (prof. Wim Voermans noemt het zelfs illegaal) en voedt het wantrouwen en cynisme in de politiek. 

Indien het Kabinet dit doorzet, zullen wij zeker naar de civiele rechter stappen om dit tegen te houden, met alle schadelijke gevolgen voor het wetgevingsproces an sich.

Noodrem om de wetgever te corrigeren
Ik begrijp werkelijk niet waarom het maatschappelijke debat hierover niet gevoerd mag worden van jullie en waarom burgers hierover geen advies over zou mogen geven in de context van een raadgevend referendum? Ik kan het niet treffender zeggen dan dat Alexander Pechtold deed: *"Het [referendum geeft] de bevolking een noodrem om de wetgever te corrigeren of tussentijds bij te sturen, als die bevolking het in groten getale oneens is met de volksvertegenwoordiging die bijvoorbeeld door compromissen en coalities is afgedreven van de kiezersuitspraak.” *Laat dat nou exact het geval zijn bij dit wetsvoorstel om het referendum af te schaffen!

Zoals prof. Tom van der Meer in de hoorzitting van eergisteren zei, blijkt uit verschillende onderzoeken dat de steun voor het referendum onverminderd hoog is, namelijk gemiddeld net boven de 70% (SCP 2017, NKO 2017). Alleen onder de groep hoogst opgeleiden (WO) is de steun gezakt tot onder de 50%, overduidelijk naar aanleiding van het Oekraine-referendum. Als je kijkt naar de verkiezingsprogramma's  van de partijen die pro raadgevend referendum waren, bezetten deze partijen 90 zetels in de Tweede Kamer. 

Schitteren door afwezigheid
Jullie programma is het allerduidelijkste van alle partijen: “Wanneer er voor het eerst gebruik gemaakt wordt van een nieuw instrument als het raadgevend referendum, dan omarmen we dat en leren we ervan. Wij staan niet als de andere partijen -die tijdens de campagne schitterden in afwezigheid- vooraan om te pleiten voor het afdanken van deze vernieuwing.”

Het verwijt dat D66 krijgt van ‘leeg leiderschap’ door tegenover de afschaffing werkelijk niets substantieels aan andere inspraakmogelijkheden te zetten, of met nieuwe wetgeving te komen waarin de bezwaren die er leven tegen de huidige wet (adviserend, drempel en internationale verdragen) te ondervangen, is zeer terecht. Het lijkt of D66 zich er bij neerlegt dat we in Nederland nu eenmaal in een bestuurdersdemocratie leven waarbij bevolking terecht op afstand staat. Maar laat de strijd tegen de bestuurdersdemocratie nu juist net de reden zijn geweest voor de oprichting van D66, namelijk om dat te veranderen, ‘op te blazen’ zelfs! 

Het stoort mij natuurlijk mateloos dat er met oneigenlijke argumenten en onwaarheden en daardoor met een gemakzuchtige, niet kritische houding beargumenteerd wordt waarom de wet raadgevend referendum afgeschaft zou moeten worden. Een van de grootse onwaarheden betreft het argument dat nu het bindende referendum het niet gehaald heeft in de tweede lezing, de wet raadgevend referendum ook niet meer hoeft 'want het was slechts een opstap naar het bindende referendum'.

Moeizame democratische vernieuwing
Van deze redenering gaan mijn haren recht overeind staan, vanwege de overduidelijke onjuistheid ervan. Ik hoor het Thom de Graaf in de Eerste Kamer nog samenvatten toen wij de wet aldaar verdedigden: “*D66 begrijpt dat de initiatiefnemers dit raadgevend referendum als losstaand instrument zien, niet gerelateerd aan het decisief referendum waarvoor nu een grondwetswijziging voorligt. Dat de initiatiefnemers voor twee ankers willen gaan liggen is begrijpelijk: als onverhoopt de grondwetswijziging niet tot stand komt, is er altijd nog het raadgevend referendum waarvoor een grondwettelijke regeling niet noodzakelijk is". *En zo is het van het begin af aan geweest. We weten toch hoe moeizaam democratische vernieuwing is? D66 is er voor opgericht!

Ik vind dat jullie je moeten aantrekken dat het cynisme en wantrouwen in de politiek verder gevoed wordt door het afschaffen van het referendum. Het is niet te begrijpen dat het juist D66 is, met de democratische vernieuwing in jullie DNA, dit nu met zoveel gemakzucht laat gebeuren. 

Ik ben zelf Kamerlid geweest en weet dat je soms tegen je zin moet meestemmen met voorstellen. Ik neem aan dat dit ten aanzien van het afschaffen van het referendum zo’n punt is. Maar wat ik niet snap is dat jullie los van het regeerakoord, niet gaan staan voor je volksvertegenwoordigende plicht om in ieder geval de bevolking zeggenschap te geven op het afschaffen ervan. 

Volg de koninklijke weg: geef de kiezer de kans
Ik roep jullie daarom op om de koninklijke weg te volgen en de kiezers in dit land in een vrij debat de kans te geven een zwaarwegende, adviserende uitspraak te doen over het afschaffen van dit zo belangrijke democratisch recht. 

Speciaal voor jullie hebben we "Tien redenen voor behoud van het referendum" geschreven. Lees deze hier: 

https://www.meerdemocratie.nl/10redenen

Democratie is macht en tegenmacht. Tegenmacht is altijd ongemakkelijk, maar als de mogelijkheden voor die tegenmacht worden beperkt, ondermijnt het uiteindelijk de democratie.

Niesco Dubbelboer
Meer Democratie