De klokkenluider die het Marokkanenprobleem in kaart bracht

Interview: Arthur van Amerongen

Criminoloog en antropoloog Hans Werdmölder volg ik al sinds het midden van de jaren tachtig. Zijn eerste boek, Van vriendenkring tot randgroep: Marokkaanse jongeren in een oude stadswijk (1986), sloeg in als een bom. Ik deed Etnische Studies en de Geschiedenis van de Immigratie als bijvak en wat Werdmölder schreef, was hele andere koek dan de gortdroge en politiek-correcte stof die ik op de UvA te horen kreeg. 

Ik was al gepokt en gemazeld wat Marokkanen betreft - niet in het minst door mijn warme contacten in het Amsterdamse drugsmilieu - en vond veel van mijn ervaringen terug in het boek van Werdmölder. 

Ik bleef hem volgen en las Een generatie op drift (zijn proefschrift), Marokkaanse lieverdjes, De werkmeester, Marokkanen in de marge, Kansparels, Nederland Narcostaat en zijn prachtige Den Hollander, over hoogleraar A.N.J. den Hollander,  socioloog en grondlegger van de Amerikanistiek in Nederland. 

Het werd tijd voor een prettig gesprek met Hans Werdmölder.

Alleraardigste repo op lokaal-NPO'tje AT5 van de gefaalde stadsrepubliek Mokum:

In Amsterdam staat een gebouw waar jongeren (125 stuks) en statushouders (125 stuks) zijn samengevoegd tot één woongroep. Dat blijkt een blauwdruk voor problemen als ook een levend antropologisch lab voor sociaal geografen. Enerzijds zie je de bekende perikelen van diefstal, vandalisme en - jawel, natuurlijk ook - seksueel grensoverschrijdend gedrag, zoals dat heden zo deftig heet. Anderzijds zie je hoe de gastcultuur (dat is de Nederlandse, nog altijd) zich aanpast aan het exotische gedrag van deze statushouders. Bijvoorbeeld door je anders op te stellen, meer over de schouder te kijken, extra veiligheidsmaatregelen te nemen en te acteren alsof zulks doodnormaal is en natuurlijk: spanning opbouwen in het lichaam wanneer je de geolocatie van het sociale project nadert. Zeg maar wat iedereen ook doet die na zonsondergang door een winkelstraatje in een schotelwijk loopt, op een donker treinstation moet zijn of langs een probleem-azc naar huis fietst. Dat is een natuurlijke reactie op sociale dreigingen en de de sociale proefopstelling die AT5 beschrijft benadrukt deze cultuur-evolutionaire ontwikkeling. Om in volstrekt waardenvrije wetenschappelijke terminologie te blijven om tot een conclusie te komen: de casus in de Watergraafsmeer onderstreept de effecten van niet-westerse migratie op wat we in de antropologie 'klassieke Hollandse gezelligheid' noemen. Maar die onwelgevallige conclusies zitten in een geheime bijlage waar niet hardop over gesproken dient te worden, dat snapt u.