Boris van der Ham over Geert Wilders
Zondagmiddag, hoogste tijd voor Chablis, tapas én onze 2-wekelijkse columnist Boris van der Ham. Het Kamerlid van D66 wil het vandaag graag eens even hebben over Geert Wilders en zijn partij. Het valt mij op dat Wilders enige populariteit geniet onder een aantal reaguurders. Vandaar eens een column over de PVV. Die partij lijkt zo duidelijk, maar is op andere punten vrij onnavolgbaar. Oké Boris, kom er maar in...Intussen bij de PVV: het lachje van Wilders
Wilders? Die is tenminste duidelijk! Dat vinden zowel zijn vrienden als zijn vijanden. Tuurlijk, op de onderwerpen als de Islam en integratie lijkt Wilders niets te raden over te laten, maar hoe zit het eigenlijk met al die andere onderwerpen waar we in de Kamer over spreken? Zijn Geert Wilders en de zijnen daar óók zo duidelijk? Dat valt vies tegen.
Zo lijkt de PVV steeds vaker in een pijnlijke spagaat te komen rond de vraag welke achterban ze nu wil dienen. Opvallend vaak stemmen ze mee met financieel ongedekte plannen van de SP. Waar Wilders aan de ene kant foetert tegen roodlinkse verspilling en daarmee VVD-kiezers wil lokken, weet hij ook dat een deel van zijn potentiële achterban bij SP en PvdA-kiezers zit. Daarom huilen veel PVV-woordvoerders op gezette tijden weer mee in het zieligheidsbos van roodlinks.
Het meest gênant werd die spagaat onlangs duidelijk bij de behandeling van de zogenaamde Postwet. Deze wet voorziet erin dat het monopolie van TNT-post wordt doorbroken en dat er nieuwe bedrijven zouden worden toegelaten op de markt. Geen overbodige luxe want door het monopolie kon TNT de consumenten met torenhoge prijsstijgingen confronteren (van wel 12%!) zonder te worden gecorrigeerd door concurrenten.
Het lag in de rede dat de PVV, samen met VVD en D66, hartgrondig voorstander van de wet zou zijn, maar PVV-woordvoerder Dion Graus koos een ander pad. Hij schaarde zich in het kamp van de SP die de liberalisering niet wilde omdat hij het wilde opnemen voor de werknemers van TNT-post wiens banen op de tocht zouden komen staan. Graus stelde dat dit zijn kiezers waren. Opvallend was dat hij meteen daarna een kort pleidooi dat hij óók wilde opkomen voor de nieuwe bedrijven die het monopolie van TNT wilden doorbreken en erkende dat dit ook nieuwe banen zouden scheppen.
In de Kamer zat iedereen met open mond naar dit lenigheidkunstje te luisteren. Want je kon natuurlijk niet beide zaken tegelijkertijd beweren. Het werd pijnlijk duidelijk dat de PVV in dubio was welke achterban ze wilde bedienen. Wilde ze knuffelen met de SP-kiezers, of eigenlijk met iemand anders? Zelfs toen in de wet een regeling werd opgenomen om de arbeidsomstandigheden te regelen, bleef de PVV tegen. Toen ik Graus verweet dat hij van twee walletjes wilde eten en geen keuze durfde te maken reageerde hij als door een wesp gestoken.
Maar zelfs in het integratiedebat is de PVV vaak onnavolgbaar. Zo was er onlangs in de Kamer een debatje over ritueel slachten. De PvdD, SP, Groenlinks, D66 en de PvdA wilden dat er op een betere manier geslacht zou worden. De PVV sloot zich hierbij aan, maar stelde dat ze sowieso tegen elke vorm van ritueel slachten is en dat dit niet bij de Nederlandse cultuur hoort, en dat de moslims zich daar maar aan moesten aanpassen. Ik vroeg hem vervolgens hoe het dan zat met de Joodse Nederlanders, die al vele eeuwen hier wonen en op vrijwel identitieke wijze ritueel slachten? Een gevoelig punt, want de PVV slaat zichzelf op de borst als pro-Joods. De PVV reageerde verontwaardigd en stelde dat dat heel anders was. Oh ja? Zou het een lam of een rund worst wezen of hij nu voor een islamitische of een joodse maaltijd wordt geslacht? Uit zon klein debatje blijkt dat de PVV zelfs bij uitgerekend het onderwerp dat zo existentieel voor hen is, ze vaak maar gewoon wat zeggen.
Nog los van de vraag of Wilders en de zijnen hun standpunten over integratie en islam hebben doordacht, zit Wilders ook met een strategisch probleem. Als hij echt een inhoudelijke rol wil spelen in het belangrijke debat over de Islam en integratie dan zal hij op moeten houden met generaliseren, en mensen op hun eigen handelen beoordelen. Aan de andere kant: om afstand van de VVD, PvdA en CDA te houden zal hij zijn toon juist moeten handhaven om zich de rol van underdog te verschaffen. Hij lijkt voor dat laatste te kiezen en te hopen op een cordon sanitair, naar Belgisch voorbeeld, waarbij de andere politieke partijen Wilders uitsluiten.
Het Vlaams Blok/Belang in België heeft daar electoraal veel voordeel van gehad, en Wilders lijkt hierop in te zetten. Helaas voor de PVV hebben de politieke partijen in Nederland geleerd van België en sluiten ze de PVV juist niet uit. Wilders reageert hierop door nóg extremer te werk te gaan. Bij het debat over het 100 dagen programma, bijvoorbeeld, zat iedereen geamuseerd te luisteren welke volgende retorische overtreffende trap hij zou bestijgen. Zijn bijdrage was doordesemd met schandelijk, het linkse boeventuig en de zoveelste creatieve aanval op allochtonen. Ze hadden zon mate van absurditeit dat ze uiteindelijk ongevaarlijk werden, zelfs grappig. Opvallend was dat Wilders dat zelf ook merkte: Toen hij het spreekgestoelte verliet, schoot hij in de lach om zijn net uitgesproken eigen teksten. Dat kleine onthullende lachje van Wilders wierp bij mij de vraag op: Wat vindt Wilders nou eigenlijk écht?
Onder het vernislaagje van zeggen wat je denkt gaat een onzekere partij schuil, in verwarring over wat ze eigenlijk wil zijn. Een conservatief-liberale Partij voor de Vrijheid? Een Mini Playbackshow variant van Hans Janmaat? Een heimelijke socialistische partij met Wilders als blonde Mao? Zeg het ons, Geert, wees eens écht duidelijk!
Boris van der Ham