Geenstijl

Zondag, het is weer tijd voor onze 2-wekelijkse column van Boris van der Ham. Na zijn pleidooi voor een sterk Europa, zou hij het vandaag graag even met u willen hebben over schone energie. Want als we niets doen in de wereld ligt Limburg straks aan zee. Maar milieumaatregelen werken alleen, wanneer iedereen mee doet. Een verbod op gloeilampen is prima, maar dan wel in Europees verband. Jawel, daar is Europa weer. Europa, het kan! Doe het!

Europa, het kan! Doe het! Afgelopen maart stonden de Europese regeringsleiders te glunderen op de familypicture. Ze hadden zojuist een historisch akkoord gesloten. Binnen 15 jaar moest er 20% energie worden bespaard, en moest er 20% méér schone energie worden geproduceerd. Dit alles om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen, het milieu te sparen, maar ook domweg om minder afhankelijk te worden van politiek instabiele landen in het Midden-Oosten. Iedereen leek blij met het akkoord. Het was goed voor het milieu en goed voor Europa. Een journalist van de Economist omschreef het ’t meest treffend: ‘Europe will rescue the environment from destruction; the environment will rescue Europe from irrelevance.’ Hoe enthousiast de EU-leiders ook waren, en hoe belangrijk de ambities ook zijn, de vraag rees meteen of de doelstellingen ook gehaald zouden worden. De eerste tekenen stemden niet gerust. Meteen na het klimaatakkoord vertoonden een aantal landen al terugtrekkende bewegingen. Zo wees de Belgische premier Verhofstadt erop dat zijn land een ‘enorme chemische industrie en weinig zonne-uren’ heeft. En Polen, dat nog 90 procent van zijn energie uit kolencentrales haalt, zag op tegen de kosten van omschakelen naar schonere energie, en wilde een speciale behandeling. ‘Bijna elk land beschouwt zich als een uitzonderingsgeval,’ erkende Merkel glimlachend. ‘Zo gaat dat nu eenmaal in Europa. Dat komt wel goed.’ Maar komt het ook goed? Een grote meerderheid van de Europese burgers, blijkt uit opinieonderzoek, is groot voorstander van een echte Europese aanpak voor schone energie; ook onder die Europeanen (waaronder de meerderheid van de Nederlandse kiezers) die ‘Nee’ tegen het vorige Europees Verdrag stemden. Er ligt dus een grote verantwoordelijkheid voor Europa om dit blijkende vertrouwen waar te maken. Hoe dan? Natuurlijk moeten er per land afrekenbare doelen worden afgesproken, en lidstaten die niet genoeg bijdragen, moeten hiervoor ter verantwoording worden geroepen en aangepakt. Maar om de doelstellingen voor schone energie echt te laten slagen zullen de Europese landen ook meer samen moeten optrekken. Het is eigenlijk toch raar dat juist bij zoiets grensoverschrijdends als energieopwekking elk land nu het wiel zit uit te vinden. Hierin moet juist gezamenlijk worden opgetrokken. Maar kan Europa zoiets gezamenlijks en groots wel aan? Ja! Zo werken Europese en andere landen al jaren samen in het kostbare CERN-project, waarin een enorme cirkelvormige tunnel deeltjes worden versneld voor technologisch onderzoek. Ironisch gezien kunnen de ijveraars voor schone energie zelfs nog wat leren van de manier waarop Europa al sinds 1957 samenwerkt rond kernenergie. Met een apart verdrag werd toen een zelfstandig orgaan in het leven geroepen –EURATOM, waarin strenge gezamenlijke eisen werden gesteld aan kerncentrales en een zelfstandig budget werd gegarandeerd voor onderzoek en controle. Elk deelnemend land stort een vast deel van het nationaal inkomen in de kas van EURATOM waardoor het minder kwetsbaar werd voor politieke grillen. EURATOM was zelfs zo succesvol dat het een nieuw mega-project rond schone kernfusie naar Europa heeft weten te halen, ITER. Dat project zou in potentie over 50 jaar een afvalloze vorm van kernenergie kunnen opleveren. In de tussentijd zou een vergelijkbare, nieuwe verdragsorganisatie voor schone energie – laten we het EURENEW [www.eurenew.eu] noemen – een ideale vorm zijn om de Europese plannen voor schone energie te verankeren, en te verlossen van vrijblijvendheid. Daarnaast zou het Europa in staat stellen om gezamenlijk onderzoek te doen, en projecten op te zetten die de mogelijkheden van individuele lidstaten overstijgen. Wat te denken van een groot zonnepark in het zuiden van Spanje? Voor een individueel land is dat niet te betalen, maar wel als we kosten delen. De zogenaamde Concentrated Solar Power-technologie is al vergevorderd en hoeft eigenlijk alleen nog maar te worden neergezet. Even om het voor je te zien: De vorm van energie-opwekking is zo krachtig dat bij een oppervlakte gelijk aan Nederland, heel Europa van energie kan worden voorzien. Al zouden we maar een gedeelte hiervan bouwen, dan zou dat een enorme bijdrage leveren aan een schonere wereld. Europa, het kan! Doe het! Boris van der Ham