Waarom toch die vrees voor Europa?
Zondag alweer, hoogste tijd voor politiek. Ons eigen Buitenhof zeg maar, alleen bent u wel in staat om terug te praten. Boris van der Ham, onze 2-wekelijkse weekendcolumnist, wil het vandaag graag even hebben over Europa. Want het was vrijdag precies twee jaar geleden dat u vrij massaal NEE zei tegen de Europese Grondwet. Maar waarom eigenlijk? Waarom zo bang voor Europa? Waarom zo bang je identiteit te verliezen? Waarom, zo vraagt de initiatiefnemer van het referendum over diezelfde grondwet zich hardop af. Enfin, Boris, kom er maar in...Identiteit? Doe het zelf!
Afgelopen vrijdag was het twee jaar geleden dat het referendum over de Europese Grondwet werd gehouden. Een speciaal moment want ik was zelf samen met Farah Karimi (Groenlinks) en Niesco Dubbelboer (PvdA) de initiatiefnemer van het wetsvoorstel dat dit referendum mogelijk maakte. Toen daar op 1 juni 2005 een nee uitkwam, werden er een aantal terechte vragen gesteld. Hoe kan Europa beter aan z'n eigen afspraken voldoen? Waar moet Europa zich wel/niet mee bemoeien? Allemaal terechte discussies.
Maar één van de veelgehoorde klachten over de Europese samenwerking is dat Nederland er zn identiteit door zou verliezen. Dat vind ik een raar argument. Nederland heeft immers altijd baat gehad bij internationale samenwerking. Nederland was in de 16de eeuw een van de eerste landen die zich echt openstelde voor vrije handel. Het leverde veel welvaart op. Bovendien trok de vrije en internationale atmosfeer vrije denkers aan uit de rest van Europa, zoals Descartes, Bayle en Locke. Later in de geschiedenis werden we dikwijls in bescherming genomen door ons omringende, grote landen die onze neutraliteit garandeerden. Nederland wist dat ze eigenlijk alleen maar zichzelf kon zijn als er internationale afspraken werden gemaakt. Het is ook geen toeval dat de grondlegger van het volken- en het maritieme recht een Nederlander was, de 17de eeuwse jurist Hugo de Groot. Bovendien was Nederland begin vorige eeuw een belangrijke pleitbezorger van de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties. Nederland heeft dus niet alleen geprofiteerd van internationale samenwerking; We ontlenen zelfs een deel van onze identiteit aan het bedenken ervan
De vrees dat Nederland kopje onder gaat in een steeds grotere Europese Unie is, volgens mij, niet gegrond. Als er nou één land is dat ervaring heeft in het overleven in een vrije, internationale, open samenleving, dan is het Nederland wel. Nederland ontleent zelfs een groot gedeelte van de identiteit aan die internationale houding. Dat wil niet zeggen dat er geen zorgen zijn. In een steeds snellere en commerciële wereld, kunnen unieke kenmerken van een land wel degelijk in gevaar komen. De oplossing hiervoor zit m alleen niet in een verwijtende vinger naar Europa.
De meest belangrijke reden waarom Nederland lijkt in te teren op zn identiteit is dat we er zelf zo slordig mee omgaan. Zo is er bijna geen Europees land dat zo weinig investeert in cultuur als Nederland. Veel instellingen die onze geschiedenis herbergen en onze cultuur levend houden bijten financieel op een houtje. Als het ons menens is met zorg over onze identiteit, zou het goed zijn om eerst eens het budget voor kunst en cultuur naar 1 procent van de begroting op te hogen. Ook wordt er nog veel te weinig belang gehecht aan kennis van onze geschiedenis. Niets is bovendien zo verbonden aan de Nederlandse identiteit als onze taal. Maar volgens een recent rapport van de Onderwijsraad is de kennis van het Nederlands in het basisonderwijs (vooral ook onder oorspronkelijk Nederlandse kinderen) veel te laag. Als we nu werkelijk vinden dat onze identiteit belangrijk is, dan zou een forse investering in goed taalonderwijs wel het minste zijn!
Ik hoor nu alweer een karrevracht aan GeenStijlers die gaan mekkeren dat het verlies aan identiteit allemaal te wijten is aan de tsunami van Buitenlanders. Maar hoe kan het dan dat in andere landen (waar ook veel immigranten wonen) bovenstaande identiteitsbepalende zaken veel beter op orde zijn dan hier in Nederland?
Boris van der Ham