Geenstijl

Boris van der Ham doet het weer! Dook onze onvolprezen weekendcolumnist twee weken terug nog vuistdiep in de verdovende middelen. Vandaag zet Boris een boompje op over - hoe kan het ook anders - Pim Fortuyn. Er is dit weekend namelijk nog helemaal geen aandacht besteed aan de doodste oppositieleider van het land. Waarom zouden we ook? Volgens Boris is de opvolger van Pim allang opgestaan. Niemand minder dan Jan Peter Balkenende is het hedendaagse equivalent van De Homoseksuele Leider. Boris, kom er maarrr in...

Balkenende opvolger Fortuyn? Op 6 mei is het precies 5 jaar geleden dat Pim Fortuyn werd vermoord. De dag en de weekbladen stonden deze dagen vol met analyses en commentaren. "Wat is er sinds die 5 jaar gebeurd? Hoe staat Nederland er nu voor? En tenslotte: Is er al een opvolger voor Fortuyn" Ik vond Fortuyn interessant. Zijn aanval op de bureaucratie in het onderwijs en de gezondheidszorg, de verslonzing van de steden en de gedoogcultuur en zijn kritiek op het ingesleten politieke stelsel en de vastgeroeste sociale zekerheid sprak me aan. Zijn insteek bij het integratie, islam- en immigratiedebat intrigeerde me. Het was duidelijk dat hij wilde provoceren en soms overdreef. Zijn claim dat er niets gedaan werd aan het asielbeleid was niet waar: Paars II had Europa's strengste immigratiewet gemaakt en eindelijk een taaleis ingevoerd. Interessanter vond ik dat hij bij dit soort onderwerpen altijd in tweede instantie veel redelijker was. Het leek wel alsof hij er lol in had om zijn eigen kiezers daarbij op de proef te stellen. Zo was hij voor een generaal pardon en sprak hij altijd warme woorden over de immigranten die hier al waren: "Dat zijn onze mensen, daar moeten we goed voor zorgen, die horen hier." Zijn houding tegenover de islam was fel maar vooral praktisch: gericht op verlichting, niet op bestrijding. Wat een schril contrast met de ijskoude toon van Wilders! Zijn zeer expliciete openheid over z'n homoseksualiteit had veel van zijn potentiële kiezers kunnen afschrikken, toch kon hem dat niets schelen. Ook op andere onderwerpen had hij kiezers naar de mond kunnen praten, door bijvoorbeeld te beloven dat hij het fileprobleem zou kunnen oplossen. Maar dat deed hij juist niet. "Die files los ik niet op!", zei hij op trotse toon. Hij had de brutaliteit van het jongetje uit het sprookje 'De kleren van de keizer'. Juist doordat hij kiezers durfde te verrassen met tegenspraak, liet hij zien dat hij ze serieus nam. Een populist die het lef heeft om het volk soms tegen te spreken, is geen populist, maar een echte leider. Wie is de afgelopen 5 jaar nu het meest in zijn voetsporen getreden? Als ik bovenstaande analyse als uitgangspunt neem voor de selectie, dan kom ik eigenlijk maar bij één iemand uit: Jan Peter Balkenende. Natuurlijk lijkt hij qua uiterlijk, persoonlijkheid en inhoud in niets op Fortuyn, maar er zijn toch grote overeenkomsten. Van alle politieke leiders is hij degene die het meest het boegbeeld werd van de hervormingen van de sociale zekerheid: eindelijk werd de WAO en het ziektekostenstelsel hervormd; Fortuyn zou trots geweest zijn. Ook delen Balkenende en Fortuyn de hang naar de geborgenheid van de jaren vijftig. Ook in stijl van leiderschap zijn er overeenkomsten. Waar Wouter Bos zich door allerhande spindokters heeft laten mangelen, Mark Rutte in spagaat zit met Rita Verdonk en Marijnissen duikt voor regeringsverantwoordelijkheid, blijft Balkenende moeiteloos zichzelf. De afgelopen jaren zijn er liters bagger over hem heen gegooid, ook in z'n eigen partij, maar hij is stug doorgegaan. Hij was eerlijk over zijn bedoelingen, spreekt mensen niet te snel naar de mond, en draagt, net als Fortuyn, zijn missie met een merkwaardige, soms wat wereldvreemde brutaliteit. En hoe lastig hij het kiezers ook heeft gemaakt, uiteindelijk keren ze bij hem terug: hij won drie drie verkiezingen op een rij. Balkenende heeft op onnavolgbare wijze een rare, maar interessante positie verworven. Iedereen duldt hem wel. Hij zou die positie de komende jaren meer moeten inzetten om zich meer te mengen in het debat over integratie. Dat is hoog nodig. Niet alleen ´linkse´ politici moeten zich verzetten tegen de doorgeslagen toon, ook rechtse, zoals Balkenende. Als de integratie ons ernst is dan moeten we toch geen nodeloze energie meer verspillen aan schelle, symbolische debatjes over de 'dubbele nationaliteit'. Die energie had zoveel beter kunnen worden besteed aan het gericht bestrijden van extremisme, het aanpakken en heropvoeden van probleemjongeren, het opknappen van wijken en het zorgen voor beter onderwijs! We hebben iemand uit ´onverdachte hoek´ nodig die dat debat weer een beetje op het spoor zet. Van Balkenende hoeven we geen vernieuwingen en openheid van de politiek te verwachten, en met dit nieuwe kabinet zal het polderen, de betutteling en de bureaucratie ook niet minder worden. Integendeel! Redenen genoeg om oppositie te voeren. Maar eerlijk is eerlijk: hoe onvolkomen het leiderschap van Balkenende ook is, ik vind hem de enige partijleider die een beetje in de buurt komt van de eigenstandigheid van Pim Fortuyn. Boris van der Ham