ANALYSE: 'Lubitz liet een positieve nee horen'
Wat een dolzinnige column heeft Simone van Saarloos in de NRC geschreven vandaag. Wie? Zo'n NRC Voorbijwaaimeisje met een hoog 'bloemtjes in je haar' steampunk/techno-festivalvibe om haar heen. Het type dat zich profileert als feminist, maar dan constant feminisme en narcisme door elkaar haalt. Feminisme zolang het leukleukleuk en gezellie is, maar zwijgt zodra het over vrouwenrechten in bepaalde culturen van een zekere religieuze persuasie gaat. Die Simone van Saarloos. Normaal valt niet op hoe 'huh, wtf' het wereldbeeld van zo'n meisje is, totdat ze ineens dingen gaat zitten duiden die maatschappelijk breed gedragen worden. In tegenstelling tot het Sesamstraatfeminisme waar ze zich normaal op laat voorstaan. Dan blijken haar argumenten ineens te fnazelen als de pijpen van de skaterbroek. Laten we haar filosofische duidingscolumn over bewuste brokkenpiloot Andreas Lubitz eens door de GeenStijl Bullshitscanner heen trekken. Waarschuwing: we zijn geïrriteerd, dus het is veel tekst.Lubitz liet een positieve nee horen
SvS: We kunnen het niet geloven. Ineens leek zelfdoding op het spoor een sociale daad. Ochtendspitsvertraging is irritant, maar niet dodelijk. Acht dalende minuten voelden 149 mensen hun wil om te leven explosief groeien.
GS: Uhm. Nee. Er was niemand die dacht dat jezelf voor een trein gooien een sociale daad leek. Dat is hetzelfde als reageren op die door ISIS in de fik gestoken Jordanese piloot door te zeggen dat onthoofding ineens een medemenselijke daad lijkt. En we kunnen het trouwens wel geloven, want het is gebeurd. Er zijn bewijzen voor de crash van GermanWings. Nu is de realiteit van de echte wereld wel vaker lastig te bevatten voor NRC-meisjes die weinig buiten de Ring van Amsterdam en dus met echte mensen in aanraking komen, maar toch.
SvS: Er worden verklaringen gezocht voor het gedrag van co-piloot Andreas Lubitz. Maar alle verklaringen zijn op het voorkomen van herhaling gericht, niet op begrijpen. Het is niet vreemd dat we zon zelfmoordaanslag willen voorkomen, maar misschien is het gehaaste overslaan van werkelijke inleving wel precies waarom soortgelijk geweld weer zal gebeuren.
GS: WTF zegt Simone hier nu? Om iets te voorkomen, moet je het begrijpen. Hoe denk je anders ooit iets te voorkomen? En hoezo denkt Simone als enige met een begripvolle verklaring te komen zonder 'gehaast overslaan van werkelijke inleving'. De arrogantie. 'Mijn verklaring zal alles begrijpbaar maken, want ik heb me als enige maar liefst een week lang echt ingeleefd in Andreas Lubitz'.
SvS: In De vermoeide samenleving stelt de Duits-Koreaanse filosoof Byung-Chul Han dat de vele depressies en burn-outs worden veroorzaakt door een overmaat aan positiviteit: Yes, we can, is de ultieme formulering voor het positieve karakter van de prestatiesamenleving. Er is geen ruimte voor negativiteit: wie even niet kan, is een kneus.
GS: 'Als je Duits-Koreaanse filosofen nodig hebt om je punt te maken, ben je af', aldus de Spaans-Vietnamese essayist Suk Mi Albondigas. Sowieso, de enige Han die wij ooit zullen quoten is Han Solo. Een groot gedeelte van de Europese bevolking doet gewoon zijn werk, geniet van zijn familie en sociale leven, is niet mateloos ambitieus en heeft dus helemaal niet te kampen met een prestatiesamenleving. Maar ja, die wonen allemaal niet binnen de ring van Amsterdam.
SvS: Ook schrijft Han hoe het leven tegenwoordig radicaal vergankelijk is. Het werk dat we doen is alleen bedoeld om in beweging te blijven, om de verlangens van het lichaam met verdiende luxe koest te houden. Zelfs wie werk doet dat duidelijk op opbouw is gericht zoals een bouwvakker of beleidsmaker weet dat er straks weer nieuwbouw is met nieuwe technieken, materialen, nieuwe informatie en regels.
GS: Even aan een paar bouwvakkers vragen hoe ze radicale vergankelijkheid van hun werk ervaren. Nogmaals, Siem vergeet dat heel veel mensen werken als een bijkomstigheid zien dat ze in staat stelt te genieten van familie, geliefden, vrienden, sport, muziek en ander vermaak. Niet iedereen schrijft weggooicolumns, qua radicale vergankelijkheid.
SvS: Onlangs vertelde een militair mij over de bouw van een volleybalveld in Uruzgan. Een paar weken later kwamen ze terug en was alles weg. Het puin dat na de plundering achterbleef, ligt er nu nog. Destructie is duurzamer dan opbouw.
GS: Wel eens van piramides gehoord, Simone? En hoe valt een volleybalveld in Uruzgan te rijmen met de prestatiemaatschappij in het westen. Voor zover wij weten ligt Uruzgan niet in het westen en heerst daar niet de westerse prestatiecultuur.
SvS: Of dat niet frustrerend is? Je richt je op de leuke momenten die je met kinderen had. Het samen verven, een bal overspelen, antwoordde hij.
GS: Dus de militair zegt exact wat wij ook zeggen: het gaat niet om de prestatie, het gaat om de prima tijd die je had. Het werk is bijzaak. Maar dat begrijpt Simone dus niet. Die verwacht blijkbaar dat je volleybalvelden in Uruzgan bouwt voor de volleybalvelden.
SvS: Je moet extreem geoefend zijn in bescheidenheid wil het besef van vergankelijkheid je niet tot waanzin voeren.
GS: Dit besef van vergankelijkheid is al zo oud als de eerste keer dat er een menselijk hart stopte met kloppen. En waarschijnlijk nog ouder. Het enige verschil is dat meisjes zoals Simone van Saarloos en Duits-Koreaanse filosofen als Cthul-hu Han de luxe hebben om er veel te lang over na te denken. Als Simone overigens met deze column wil toegeven dat zij dus niet extreem geoefend is in bescheidenheid en dus tot waanzin is gedreven, dan nemen we al onze woorden terug en geven we haar groot gelijk.
SvS: Han zegt ook dat er in de huidige westerse samenleving geen ruimte is voor nee en woede.
GS: Praat lekker over je over je eigen opvoeding, Simone. Met je 'geen ruimte voor nee'. Het hele concept van een prestatiemaatschap (zie: je eigen woorden hierboven) is dat heel veel mensen constant 'nee' te horen krijgen. Dus je redeneert jezelf in een knoop. En wat ruimte voor woede betreft, klik eens op de hashtag #OPHEF op Twitter. Verder beginnen we die Han een beetje een irritante blaaskaak te vinden.
SvS: Woede is radicaal stilstaan: het vermogen om een toestand te onderbreken. Voor die uitzonderlijke negatieve energie is geen ruimte.
GS: De Zwarte Pietdiscussie is compleet aan Siem voorbij gegaan. In de ideale maakbare samenleving van Simone is geen ruimte voor woede. In de gewone maatschappij komt woede heel veel voor, in allerlei opzichten. Dus Simone praat voor overal over zichzelf en verwart dat met de maatschappij. Net zoals ze narcisme dus vaak verwart met feminisme.
SvS: Alles draait door, positief en actief. Woede wordt gereduceerd tot behapbare nare gevoelens en het ferme nee wordt gladgestreken doordat opbouwende kritiek wordt aangemoedigd. Georganiseerde weerstand hoort erbij ten behoeve van het gemak: alles moet stromen. Meedoen is belangrijk.
GS: Noem ons Botte Henk, maar dit is het gedeelte waar de column harder crasht dan vlucht 9525 in de Franse Alpen. En het toont ook het beperkte wereldbeeld van Simone aan. PRAAT LEKKER VOOR JE EIGUH, SIEM! Saarloos heeft op eclectische wijze een bepaald ideaal wereldbeeld voor zichzelf geschapen (met behulp van Duits-Koreaanse filosofen), haar hypothese van wat de Westerse maatschappij is er overheen gelegd en vervolgens een gammele theorie verzonnen die ze gaat gebruiken om het gedrag van Andreas Lubitz te verklaren, waarbij ze heel arrogant bepaalt dat zij vervolgens zich als enige echt heeft ingeleefd in Lubitz. Bullshit. De hele functie van deze column is dat het meer over (de intelligentie en het filosofisch vermogen van) Simone van Saarloos moet zeggen dan over Andreas Lubitz. Bewust of, nog ernstiger, onbewust.
SvS: Wie niet mee wil doen, doet tegen. Niets doen is geen optie. Er moet beweging zijn. Een vliegtuig laten crashen is beweging. Lubitz liet een positieve nee horen: een handelend nee. Dat is geen verzet tegen de prestatiemaatschappij, maar een symptoom ervan.
GS: Okee. Wacht. Point of proof van wat we hierboven stelden. De hele premise van deze column is dat de lezer eindelijk eens een verklaring kon lezen waarin Andreas Lubitz daadwerkelijk begrepen wordt. Na het oeverloos hypothetisch gewauwel, met name van een aan de haren er bij getrokken filosoof voor de credibility points, is de conclusie: Andreas Lubitz is een soort halfbakken martelaar van de prestatiemaatschappij. Positiviteit made him do it! Echt? ECHT?
GS: Ten eerste is dat niet eens in de buurt van 'werkelijke inleving' in de persoon Andreas Lubitz. Het is dan ook zeer arrogant te stellen dat een 020-vlindermeisje dat voor elkaar kan krijgen in een enkele NRC-column. Ten tweede hebben we geen fuck aan deze verklaring vol gebakken lucht en nooit te funderen aannames; niemand kan hier iets mee. Dit is slechts een uitermate hypothetische en simplistische weergaven van de tot nu toe bekende feiten. En ten derde, wie niet mee wil doen met de prestatiemaatschappij omdat de positiviteit allemaal teveel wordt, kan ook gewoon ambtenaar, kraker of duinwachter worden. De redenatie 'er is een alomtegenwoordige prestatiemaatschappij (aanname) -> mensen die daarin niet meegaan zijn automatisch tegen en woedend (aanname) -> -> voor die mensen en woede is geen ruimte (aanname) -> die mensen laten dus vliegtuigen neerstorten, of iets anders drastisch (aanname)' is echt te infantiel als je daadwerkelijk een verklaring zoekt voor het gedrag van Lubitz. Dan zouden er veel meer vliegtuigen neerstorten, bankiers van flats springen en chirurgen operatiekamers vergassen. Lubitz is de uitzondering en Simone forceert hem tot een algemene theorie. Een theorie die wellicht klopt in haar hoofd, maar nauwelijks raakvlakken heeft met het grootste gedeelte van de mensen in de westerse maatschappij.
SvS: Hoe harder er wordt gewerkt geharkt en gestreken om het negatieve actief te bestrijden, des te harder zullen de positieve nees klinken.
GS: Jo, Siem, chill the fuck uit. Dit moet klinken als een onheilsprofeterige waarschuwing, maar klinkt als het dreigement van een snel radicaliserende persoonlijkheid.
GS: Deze laatste proclamatie is alleen een waarheid in de infantiele fladderwereld van Simone van Saarloos. In de realiteit zijn intelligente en praktische mensen gewoon bezig met logische verklaringen vinden voor het uitzonderlijke gedrag van Andreas Lubitz en de oorzaken die hem in staat stelde dit te doen. Uitzonderlijk, omdat dit nauwelijks plaats vindt en dus niet veralgemeniseerd kan worden tot 'de druk van de positivistische prestatiemaatschappij made him do it'. Zodat we kunnen proberen dit in de toekomst te voorkomen. Wat een stuk nuttiger is dan met pretentieuze holle frasen je boekenlijst op arrogante quasi-filosofische wijze proberen te etaleren over de rug van 150 doden. Oftewel, wat betreft dit schrijfmeisje: Oh, turn it off! Turn it off... Off! Turn it..." [muffled scream] "...off!