Geenstijl

Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD) stuurde afgelopen vrijdag het rapport ‘Handling ethical problems in counterterrorism: An inventory of methods to support ethical decisionmaking’ naar de Tweede Kamer. Het onderzoek is uitgevoerd door RAND Europe, de Europese tak van de gezaghebbende Amerikaanse denktank RAND Corporation. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid wilde wel eens weten welke checks en balances de Nederlandse overheid tot haar beschikking heeft wanneer het aankomt op ethische vraagstukken die zich voordoen in de strijd tegen terrorisme. Een inventarisatie dus; “De bevindingen van het rapport nopen niet tot een herziening van staand beleid” aldus Opstelten die er sowieso al niet de man naar is om welk beleid dan ook te wijzigen. Wel bevat het rapport volgens Opstelten aanknopingspunten voor een verdieping en concretisering van de manier waarop in de Nederlandse CT-keten (CT = contraterrorisme, BP) aandacht wordt besteed aan het omgaan met praktische dilemma’s op ethisch terrein. Hallo Ronald, Jeanine en Mark, dit gaat over jullie!

De onderzoekers onderscheiden vier kenmerken waar beslissers mee te maken hebben in de strijd tegen terrorisme waar al snel ethische vraagstukken om de hoek komen kijken: Geheimhouding - Als gevolg van de gevoeligheid van sommige informatie gerelateerd aan terrorismebestrijding kan deze vaak maar met een beperkt aantal personen worden gedeeld. Dit reduceert het aantal mogelijke betrokkenen bij de besluitvorming omtrent ethische problemen Neiging naar het elimineren van risico’s - De lage frequentie en grote impact van terroristische aanslagen vertaalt zich soms in een neiging om alle risico’s te elimineren, wat kan leiden tot een disproportionele inperking van mensenrechten. Intensieve samenwerking - Doordat contraterrorisme-operaties geregeld grensoverschrijdend zijn en er verschillende sectoren bij betrokken kunnen zijn. Tijdsdruk - Kan er in sommige situaties toe leiden dat professionals snel en zelfstandig beslissingen moeten nemen op basis van onvolkomen informatie. De beslissingen kunnen ingrijpen op mensenrechten en soms zelfs het verschil maken tussen leven of dood voor een individu of een groep mensen. Als het ethische vraagstuk de kwestie van de 1,8 miljoen metadatarecords is ziet het er als volgt uit: Op het punt van geheimhouding zijn de betrokkenen geslaagd. Ondanks meerdere Kamervragen over de vraag of de NSA in Nederland 1,8 miljoen telefoongesprekken heeft afgeluisterd hielden de betrokken ministers de kaken stijf op elkaar. Daarbij gooide minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) menig rookgordijn in de strijd met als hoogtepunt een Briefje van Bleker 2.0. De neiging naar het elimineren van risico’s is logisch. Volgens Plasterk cum suis heeft Nederland dus zelf 1,8 miljoen metadatarecords vergaard door het onderscheppen van satelliet- en radioverkeer in het kader van de strijd tegen terrorisme en militaire operaties in het buitenland. Goede zaak, de vrije westerse wereld wordt vanuit verschillende hoeken bedreigd, Nederlandse militairen in onder meer Mali zijn de speerpunt in de strijd tegen het moslim-fundamentalisme. Alle data is welkom in dat geval, die informatie delen in het kader van het NAVO-bondgenootschap ligt voor de hand. Vandaar ook die intensievere samenwerking met de Amerikanen, vermoedelijk. Jammer alleen dat er schijnbaar wat schort aan de samenwerking tussen de AIVD en MIVD; Plasterk en Hennis. Blijft over de tijdsdruk. Kunnen we kort over zijn: als er iemand voor tijdsdruk heeft gezorgd dan was het onze eigen Brenno de Winter die met wat kompanen Plasterk voor de rechter sleepte, de reden waarom Plasterk en Hennis afgelopen week naar buiten kwamen met hun brief. Tot zover de amateur-ethicus. Nu is het aan de Tweede Kamer. Gaat een meerderheid de verantwoordelijk ministers bestraffen voor de zelf veroorzaakte enorme ruis op de al dan niet afgetapte lijn of komen ze ermee weg omdat het eindresultaat – de wettige 1,8 miljoen metadatarecords voor vrede en veiligheid in de strijd tegen terrorisme – nu eenmaal een goed rapportcijfer zou moeten opleveren? Dinsdagavond laat zal blijken of de Kamer voorkeur heeft voor vorm of vent.