Geenstijl

Journalist Cees Banning van NRC Handelsblad heeft in een bericht over Lukoil (‘Russisch concern Lukoil koop tankstations’, NRC Handelsblad, 13 april 2012) grote delen letterlijk overgeschreven uit een bericht in de Volkskrant. Zonder bronvermelding. Het gaat om citaten die de Volkskrant had opgetekend uit de mond van het hoofd van Lukoil in Benelux, Bulat Subaev. Banning stelt onder ‘deadlinestress’ twee quotes uit de Volkskrant te hebben voorgelegd aan Subaev met de vraag of hij dit inderdaad zo heeft gezegd. Banning: ‘Subaev antwoordde hierop “correct”. Vervolgens heb ik de quotes gebruikt in mijn stuk. Achteraf vind ik dat ik de Volkskrant als bron had moeten noemen of de citaten had moeten parafraseren. Dat ik dit niet heb gedaan is dom. Een stevige slordigheid. Het stuk had nooit zonder bronvermelding in de krant gemogen.’ Volgens de digitale plagiaatdetector Ephorus komt 66% van het NRC-bericht overeen met het bericht dat die ochtend in de Volkskrant stond (‘Lukoil koopt 46 tankstations in Brabant en Limburg’, 13 april). Een ander citaat van Subaev in het NRC-stuk stond die ochtend letterlijk in Het Financieele Dagblad. Banning: ‘Ook dit citaat heb ik aan Subaev voorgelegd.’ Maar ook het FD werd niet genoemd in het stuk van Banning.

De afdeling persvoorlichting van Lukoil Benelux weet niet of Banning telefonisch contact heeft gehad met Subaev. Volgens woordvoerder Els Ruysen van het olieconcern heeft zij zelf wel met Banning gesproken. ‘Hij vroeg om een telefonische toelichting van het persbericht over de koop van de tankstations door Subaev. Toen het mij lukte de topman te laten bellen, liet Banning weten dat dit geen zin meer had omdat de deadline al was gevallen.’ Volgens Banning heeft hij echter zelf nog contact gezocht met Subaev, en werd hij vlak voor de deadline naar hem doorverbonden door de telefoniste, waarna Banning hem de citaten uit de Volkskrant voorlegde. Ruysen: ‘Het zou kunnen dat Banning Subaev buiten de officiële kanalen om toch heeft gesproken. Maar ik ga Subaev niet telefonisch lastig vallen met de vraag of hij dit kan bevestigen.’ Hoofdredacteur Philippe Remarque van de Volkskrant, in reactie: ‘NRC Handelsblad heeft niet alleen de citaten, maar ook een groot deel van het artikel van onze verslaggever Michael Persson overgeschreven. Misschien kan hoofdredacteur Peter Vandermeersch even laten weten naar wie we de rekening kunnen sturen?’ Of hier sprake is van plagiaat is lastig uit te maken, omdat het een niet-juridische term betreft. Wikipedia definieert plagiaat als ‘letterdieverij, het overnemen van andermans werk zonder correcte bronvermelding’. In juridische zin heeft Banning inbreuk gemaakt op het auteursrecht van de oorspronkelijke maker. Een uitzondering hierop vormt het citaatrecht. Maar aangezien er geen sprake was van bronvermelding is dit hier niet van toepassing.