Raad voor Journalistiek denkt in papier, ook op internet
Is een weblog, of internetsite die meent journalistiek bezig te zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de anonieme reacties? Volgens de jongste uitspraak van de Raad voor de Journalistiek wel. Ene mijnheer A. Gerla diende twee maanden terug een klacht in tegen de site klokkenluideronline.nl. Dit deed hij nadat op deze site een artikel verscheen over hem, waar hij vervolgens zelf onder ging reageren. Het gevolg was dat deze reactie een paar harde tegenreacties opleverden van anonieme reageerders die dhr. Gerla duidelijk beschuldigen van bepaalde onfrisse praktijken. Zonder veel argumenten krijgt Gerla in de reacties stevige kwalificaties naar zijn hoofd geslingerd. De Raad voor de Journalistiek (RvJ) ziet zich in dit soort zaken voor een groot probleem gesteld, namelijk: vallen reacties op websites onder de journalistieke verantwoordelijkheid? Wie langer dan een dag op internet verkeert zou zeggen 'nee' want deze reacties zijn ook niet geschreven vanuit journalistiek oogpunt. De reactiemogelijkheden bieden slechts een platform voor derden om hun mening te geven.
De RvJ komt hier echter met een vreemde redenering om de hoek: "Het toelaten, althans niet verwijderen van een (anoniem) bericht op die website vormt een journalistieke gedraging, zodat de Raad bevoegd is de klacht te beoordelen." Hiermee stelt de RvJ dat wie zijn site kan redigeren ook verantwoordelijk is om waar nodig dit -vooraf- te doen. Reacties dienen dus te worden gescreend en vallen onder de journalistieke verantwoordelijkheid van de beheerders van de website. Opmerkingen van derden in de reacties moeten dus door de redactie worden getoetst aan wat maatschappelijk aanvaardbaar is. De vraag die dan rijst is wat is maatschappelijk aanvaardbaar? Wie gaat dat bepalen voor de media op internet? Via een omweg probeert de RvJ duidelijk grip te krijgen op 'internetmedia' en speelt nu op internet min of meer de rol van de gedachtenpolitie.
De RvJ ziet reacties namelijk niet als een open discussie op een site maar beschouwt deze comments als de ingezonden brievenrubriek in een papieren krant. Om de redenering even uit te leggen: De selectie voor de brievenpagina in de krant is vooraf, er verdwijnt heel wat in de prullenbak, zinnen worden ingekort of weggelaten en de bewuste redacteur is de opinieleider, van een werkelijk open discussieplek is natuurlijk geen sprake. De uitpraak is op zich niet vreemd: de RvJ is samengesteld uit 'grijze wijze mannen en vrouwen' die hun mores uit de oude media hebben en dan valt te verwachten dat ze inzake internet niet zomaar tot een nieuwe zienswijze komen.
Voor journalisten is het gebruik van internet als publicatiemiddel en als middel om interactie met de lezers aan te gaan (en lezers onderling) met deze uitspraak flink ingeperkt. De vele hobby-journalisten en loggers die (zelf vinden?) dat ze niet vallen onder de RvJ kunnen natuurlijk gewoon reacties blijven ontvangen en stellen dat ze niet verantwoordelijk zijn voor reacties van derden, zij hebben zich gewoon te houden aan de wet.
Het is duidelijk dat de RvJ zich op glad ijs heeft begeven door zichzelf 'gemachtigd' te zien uitspraken te doen over wat niet-journalisten op een journalistiek getinte site mogen doen. Want gaat de raad nu ook uitspraken doen over fora's die zich op kranten- of tijdschriftensites bevinden? Kan de Viva straks een berisping krijgen omdat een lezeres anoniem en indringend klaagt over haar Tarzan?
Door journalisten wordt waarde gehecht aan het oordeel van de RvJ, maar tegelijkertijd zal elke journalist fijntjes benadrukken dat de RvJ een 'papieren tijger' is. Van de raad gaat geen enkele juridische power uit, ze kunnen niemand echt straffen, hooguit vermanend toespreken.
Dit terwijl de juridische status van een comment toch al iets langer duidelijk is: alles mag, zolang het niet strafbaar is: racisme, het plaatsen van links naar illegale content, smaad en bedreigingen zijn niet toegestaan natuurlijk. Een beheerder moet de illegale content verwijderen op het moment dat hij of zij hier op gewezen wordt.
De RvJ heeft zichzelf in een spagaat gewerkt, door met een ouderwetse krantenbril naar internet te kijken, terwijl een gang naar de rechter in dit geval logischer leek. Het enige positieve punt is dat de RvJ wellicht heeft getracht een scheiding aan te willen brengen tussen meuk en internetjournalistiek. Voor klokkeluideronline is het misschien toch een erkenning om te worden beschouwd als een uiting de laatstgenoemde categorie.
Naschrift: zie ook de reactie van Klokkeluider online.
De RvJ komt hier echter met een vreemde redenering om de hoek: "Het toelaten, althans niet verwijderen van een (anoniem) bericht op die website vormt een journalistieke gedraging, zodat de Raad bevoegd is de klacht te beoordelen." Hiermee stelt de RvJ dat wie zijn site kan redigeren ook verantwoordelijk is om waar nodig dit -vooraf- te doen. Reacties dienen dus te worden gescreend en vallen onder de journalistieke verantwoordelijkheid van de beheerders van de website. Opmerkingen van derden in de reacties moeten dus door de redactie worden getoetst aan wat maatschappelijk aanvaardbaar is. De vraag die dan rijst is wat is maatschappelijk aanvaardbaar? Wie gaat dat bepalen voor de media op internet? Via een omweg probeert de RvJ duidelijk grip te krijgen op 'internetmedia' en speelt nu op internet min of meer de rol van de gedachtenpolitie.
De RvJ ziet reacties namelijk niet als een open discussie op een site maar beschouwt deze comments als de ingezonden brievenrubriek in een papieren krant. Om de redenering even uit te leggen: De selectie voor de brievenpagina in de krant is vooraf, er verdwijnt heel wat in de prullenbak, zinnen worden ingekort of weggelaten en de bewuste redacteur is de opinieleider, van een werkelijk open discussieplek is natuurlijk geen sprake. De uitpraak is op zich niet vreemd: de RvJ is samengesteld uit 'grijze wijze mannen en vrouwen' die hun mores uit de oude media hebben en dan valt te verwachten dat ze inzake internet niet zomaar tot een nieuwe zienswijze komen.
Voor journalisten is het gebruik van internet als publicatiemiddel en als middel om interactie met de lezers aan te gaan (en lezers onderling) met deze uitspraak flink ingeperkt. De vele hobby-journalisten en loggers die (zelf vinden?) dat ze niet vallen onder de RvJ kunnen natuurlijk gewoon reacties blijven ontvangen en stellen dat ze niet verantwoordelijk zijn voor reacties van derden, zij hebben zich gewoon te houden aan de wet.
Het is duidelijk dat de RvJ zich op glad ijs heeft begeven door zichzelf 'gemachtigd' te zien uitspraken te doen over wat niet-journalisten op een journalistiek getinte site mogen doen. Want gaat de raad nu ook uitspraken doen over fora's die zich op kranten- of tijdschriftensites bevinden? Kan de Viva straks een berisping krijgen omdat een lezeres anoniem en indringend klaagt over haar Tarzan?
Door journalisten wordt waarde gehecht aan het oordeel van de RvJ, maar tegelijkertijd zal elke journalist fijntjes benadrukken dat de RvJ een 'papieren tijger' is. Van de raad gaat geen enkele juridische power uit, ze kunnen niemand echt straffen, hooguit vermanend toespreken.
Dit terwijl de juridische status van een comment toch al iets langer duidelijk is: alles mag, zolang het niet strafbaar is: racisme, het plaatsen van links naar illegale content, smaad en bedreigingen zijn niet toegestaan natuurlijk. Een beheerder moet de illegale content verwijderen op het moment dat hij of zij hier op gewezen wordt.
De RvJ heeft zichzelf in een spagaat gewerkt, door met een ouderwetse krantenbril naar internet te kijken, terwijl een gang naar de rechter in dit geval logischer leek. Het enige positieve punt is dat de RvJ wellicht heeft getracht een scheiding aan te willen brengen tussen meuk en internetjournalistiek. Voor klokkeluideronline is het misschien toch een erkenning om te worden beschouwd als een uiting de laatstgenoemde categorie.
Naschrift: zie ook de reactie van Klokkeluider online.