Geenstijl

Vandaag wordt het OVV-onderzoekrapport over MH17 gepresenteerd, op een afgesloten luchtmachtbasis tegenover journalisten die geen vragen mogen stellen over het rapport. In het rapport staat dat er onderdelen van BUK-raketten zijn gevonden in de brokstukken van MH17, en in de lichamen van slachtoffers. Dat weet de OVV natuurlijk al veel langer dan vandaag, want dit is bij autopsie en forensisch onderzoek in het afgelopen jaar aan het licht gekomen. Toch is het tot deze week verzwegen en nu is het vlak voor de presentatie van het rapport strategisch gelekt (ook via Australië), zodat het BUK-verhaal nu de hoofdlijn van de berichtgeving vanuit de overheid en in de media is. En niet, bijvoorbeeld, de vraag waarom het luchtruim boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne niet gesloten was voor de burgerluchtvaart. Er waren immers vele aanwijzingen, waarschuwingen en incidenten die aantoonden dat er (zwaar) luchtafweergeschut gebruikt werd in het rebellengebied. Meerdere onderzoeken in één De OVV deed meerderde onderzoeken tegelijkertijd. Uiteraard een onderzoek naar de directe oorzaak van de crash (een BUK, dus). Maar er loopt (onder andere) ook een onderzoek naar de besluitvorming rond de vluchtroute. De Nederlandse overheid was door Kiev op de hoogte gebracht van de gevaren in het Oekraïense luchtruim, maar het memo met die informatie werd door de regering Rutte in eerste instantie bewust achtergehouden voor de OVV. Dankzij scherpe journalistiek van VPRO Argos dook het document, helaas voor Rutte, alsnog op. Ook censureerde OVV-baas Tjibbe Joustra (VVD) een zin over de veiligheid van het Oekraïense luchtruim uit het onderzoeksrapport, zo ontdekte datzelfde Argos. Dat riekt naar afdekking van de onderste steen, zoals het handelen van Rutte II inzake MH17 al heel lang riekt naar doofpot en het afschuiven van verantwoordelijkheid.

Vreemd. Bij de persconferentie a.s. dinsdag over #MH17 van de Onderzoeksraad mogen journalisten geen vragen stellen. pic.twitter.com/B17mOE2U4S

— Vincent Verweij (@vverweij) October 9, 2015

No apportion of blame or liability
Er is nog iets opvallends aan het onderzoeksrapport van OVV-VVD'er Joustra: het gedeelte waarin de crash wordt onderzocht, is in samenwerking met Oekraïne tot stand gekomen. In artikel 3.1 van de overeenkomst (pdf) staat dat er géén schuldvraag op tafel gelegd mag worden in dit onderzoek: It is not the purpose of such an investigation to apportion blame or liability. Oekraïne mocht, evenals de andere samenwerkende landen Australië, Rusland, Engeland en de VS, commentaar geven op de inhoud van het onderzoek. Het is dus in samenspraak opgesteld - en daarom niet per se het eerlijkste verhaal. Verantwoordelijkheidsvraag blijft onbeantwoord De schuldvraag ('Wie heeft MH17 neergehaald?') wordt in een apart onderzoek door het Joint Investigation Team onderzocht. Maar ook de verantwoordelijkheidsvraag ('Waarom was het Oekraïense luchtruim niet gesloten?') kan leiden tot een schuldbevinding. Artikel 3.1 van de overeenkomst geldt alleen voor de oorzaak van de crash, niet voor het onderzoek naar de verantwoordelijkheid voor de gekozen vluchtroute. De OVV zóu dus kunnen concluderen dat ofwel Oekraïne nalatig is geweest door het luchtruim ook boven de 10.000 meter niet te sluiten, ofwel dat de Nederlandse overheid nalatig is geweest omdat het duidelijke en directe waarschuwingen over zwaar (Russisch) luchtafweergeschut, zowel van Kiev op 14 juni als van NAVO-generaal Breedlove enkele weken eerder, naast zich neer heeft gelegd - met fatale gevolgen voor MH17. Nederland wíst van de gevaren, maar deed er niets mee. Enkele andere landen en luchtvaartmaatschappijen, die ook op de hoogte waren van dezelfde risico's, kozen wél andere vluchtroutes. GeenStijl maakte de volgende analyse/repo/video over hoe de regering loog, draaide, dook en zweeg over deze verantwoordelijkheidsvraag: Alweer een foprapport? De perskwootjes die nu vanuit de Onderzoeksraad voor de Veiligheid naar buiten komen, gaan alleen over de BUK-raket waarmee MH17 is neergehaald, niet over de vraag waarom MH17 op die dag en tijd überhaupt boven dat gevaarlijke gebied vloog. En aanwezige journalisten mogen, we kunnen het niet vaak genoeg benadrukken, géén vragen stellen aan Tjibbe Joustra. Ook bij de (geheime) Kamerbriefing mogen alle partijen maar 1 vraag stellen. Onze verwachting is dat er straks om 13u15 een eenzijdige, summiere perspresentatie komt van een onvolledig onderzoek waarin belangrijke vragen en dito conclusies worden gemeden omdat het belang van diplomatieke betrekkingen zwaarder weegt dan het bovenhalen van de onderste steen. Alweer een foprapport, dus, net als het voorlopige rapport uit september 2014. En daarmee blijft het onderzoek naar MH17 een schimmige vertoning waarin het afdekken van verantwoordelijkheden politiek leidend is terwijl de nabestaanden nog immer in onzekerheid achterblijven. Iconische MH17-foto: VVD'er Ten Broeke en PvdA'er Servaes willen eerlijke MH17-kritiek de mond snoeren.