Geenstijl

"Alles, maar dan ook álles, wat er aan regeringszijde op MH17 gebeurt, stinkt", schreven we gisterenmiddag rond borreluur in het topic over hoe Rutte probeerde de Kiev Briefing verborgen te houden voor de Onderzoeksraad. Daar willen we nog ff op reflecteren. Speciaal voor de meelezende webcrawler-ambtenaren van Algemene Zaken, die dagelijks een knipselmap met GS-comments op het bureau van de MinPres leggen. Komt-ie weer, boys: Rond MH17 hangen hele grote vragen. Waarom weten we binnen een dag tot zijn medicatievoorschriften aan toe wat er mis ging met de Germanwings-duikvlucht van Andreas Lubitz, maar weten we 9 maanden na MH17 nog steeds niet (officieel) hoe het Malaysia Airlines-toestel is neergehaald? Waarom kan RTL Nieuws in hele korte tijd bevestiging krijgen dat MH17 hoogstwaarschijnlijk met een BUK is beschoten, maar heeft de Onderzoeksraad voor de VVD Veiligheid tot oktober nodig om haar onderzoek af te ronden? En waarom blijft Rutte steeds van een "ramp" spreken, terwijl vanaf dag 1 duidelijk was dat het om een aanslag ging? Een daad van terreur die, of het nou per ongeluk gebeurd is of niet, de grote woorden verdient die horen bij de woede die zo'n laffe daad opwekt. Niet dat laffe geneuzel over een onderste steen, een belofte die continu weersproken wordt door de werkelijkheid. Want dat is de grootste vraag: Waarom probeert Rutte zo vreselijk hard om documenten, gebeurtenissen en bij de overheid bekende (voor)kennis geheim te houden voor pers, parlement en publiek? Waarom niet open, transparant en democratisch zelfonderzoek naar verantwoordelijkheid, systeemfouten en werkende oplossingen voor de toekomst? Omdat Rutte een cynische machtspoliticus is - en dan zeggen we het nog netjes. Rond de 1 miljard euro naheffing aan Brussel werd gezegd dat de 'schimmigheid trekjes krijgt van een patroon' en dat is precies wat er met MH17 ook aan de hand is. Maar er is 1 heel groot en cruciaal verschil tussen de twee kwesties. De naheffing ging over de EU en belastingeuro's. Den Haag loog over die naheffing, zoals politici altijd liegen over de EU en over belastinggeld. GeenStijl prikte daar doorheen, het kabinet betaalde lekker toch en GS werd afgewimpeld met leugens; kortom, iedereen speelde zijn spel. Door naar de volgende politieke miskleun. Whatever, het is maar geld en daar hebben we genoeg van. Bij MH17 is het niet 'maar geld'. Daar zijn het verloren mensenlevens, rouwende nabestaanden en de behoefte aan closure bij heel veel mensen - als surrogaat genoegdoening voor een verlies dat niet ongedaan te maken is. We willen niet die emoties claimen om een punt te maken, dus kijken we naar de machinaties achter het leed: in breder opzicht gaat MH17 om hoeveel veiligheid en verantwoordelijkheid de Haagse heren voor Nederland kunnen dragen, hoe die veiligheid gegarandeerd wordt, en hoe ze met die aan hen toevertrouwde taken omgaan. Beroerd, als je het ons vraagt. Want de overheid is een opportunist en veiligheidsgaranties zijn een papieren werkelijkheid die in ontkenning van de eigen machteloosheid beleden wordt.

Spoor van schimmigheden Een briefing van Kiev, die naar zes ministeries is verzonden en waarin gesproken wordt over de gevaren van zwaar luchtafweergeschut in het oosten van Oekraïne wordt maandenlang verzwegen en blijkt zelfs geheim gehouden te zijn voor de OVV totdat de oppositie (Omtzigt/Sjoerdsma) en de media (GeenStijl, Argos, RTL) het bestaan er van boven water kregen. De alarmerende inhoud van een NAVO-briefing op 30 juni wordt glashard ontkend in een AO over MH17, zes maanden later: "Geen signalen bekend", zegt Opstelten "een en andermaal". Zinnen over NOTAMS (luchtvaartbriefings) uit het voorlopige onderzoeksrapport worden geschrapt door de VVD'ers van de zogenaamd 'onafhankelijke' OVV. Wobverzoeken van RTL Nieuws worden met een middelvingekleurige stift gecensureerd. Overleg met KLM over het luchtruim boven Oekraïne werd ontkend, maar blijkt wel te hebben plaatsgevonden, ontdekt Argos. De Oekraïense minister Klimkin was afgelopen week op bezoek in Den Haag en prompt spreekt hij op de Staatsomroep zijn eigen woorden van afgelopen zomer over luchtafweergeschut tegen (en niemand bij de NPO die kritische vragen stelt over die draai). Deze schimmigheid heeft inderdaad trekjes van een patroon. Net als bij de naheffing. En net als bij zo veel Haagse bezigheden. Gronings gas, PGB-falen, Toeslagfalen, ICT-projecten, de Fyra en de JSF: leugens, spin, onwaarheden en veel zwartgemaakte documenten. Steeds maar weer die laffe politiek van mensen die denken dat de democratie niet bestand is tegen een dosis waarheid af en toe. Of, nog treuriger, die bang zijn om hun baantje kwijt te raken als de waarheid boven water komt. Onderzoekje, hoorzittinkje, rapportje, borrel We hebben in Nederland alles dichtgetikt met wetten, regels en afspraken. Die worden beheerd door ministeries, instanties en commissies. Die worden weer gecontroleerd door toezichthouders. Zo wordt veiligheid en zekerheid in een samenleving ingebouwd. Maar steeds gaat het mis. Keer op keer krijgen graaiers, opportunisten, prutsers en amateurs de kans om de boel te verneuken en mag de belastingbetaler weer dweilen met de miljardenkraan open terwijl de politiek verantwoordelijkheden in 99% van de gevallen de dans ontspringen. Onderzoekje, hoorzittinkje, rapportje, borrel, wachten op de volgende überfaal. Nooit wordt er iets permanent opgelost. Landsbestuur op hoop van zegen, en vaak met een beetje moed der wanhoop. Rampvlucht naar voren Dat is ook met MH17 aan de hand. Met veel bombarie is er door Rutte II voorgesteld om een website te bouwen waarop waarschuwingen voor de luchtvaart voortaan wereldwijd verzameld worden. Een idee dat om uiteenlopende redenen niet gaat werken, maar dat doet er nu niet toe: het kabinet toont daadkracht op de korte termijn. Daar gaat het Rutte om. Het verleden afdichten met plannen voor de toekomst. Maar het echte pad naar een oplossing en het in de toekomst voorkomen van dit soort tragedies begint bij leren van eerder gemaakte fouten. Zo'n website is niet leerzaam, het is een populistische schijnoplossing waarmee een systeemfout wordt dichtgepleisterd met een placebo. En de fout is gemaakt op 14 juli, toen de systemen hun werk hadden moeten doen. Vice-ambassadrice Gerrie Willems was op een briefing in Kiev en binnen enkele uren bracht ze verontrustend verslag uit aan zes ministeries in Nederland: 'Er is zwaar luchtafweergeschut gebruikt in Oost-Oekraïne, en het kan alleen maar Russisch materieel zijn'. Aan Willems heeft het niet gelegen. Maar er werd met haar informatie niets gedaan, ondanks dat zes ministeries (waaronder BuZa én Defensie) op de hoogte waren. Later bleek ook (via Argos) dat de inlichtingendiensten niemand meer als liaison in Oekraïne of Rusland gestationeerd hebben, met een gebrek aan kennis & ervaring tot gevolg. Dat is een systeemfout en die los je niet op met een nieuwe website. Die los je op met openheid van zaken, zelfreflectie en het nemen van je verantwoordelijkheid voor gemaakte fouten, die je herstelt door terug te lopen over bewandelde paden, niet met de vlucht naar voren in een schijnoplossing die nieuwe regels bovenop de bestaande - brakke - fundamenten van de regelgeving legt. Onmacht der gewoonte Rutte doet het tegenovergestelde. Die kiest er voor om zijn eigen, zelfopgelegde verantwoordelijkheid wit te wassen door documenten met relevante informatie over de dagen vóór 17 juli voor de Onderzoeksraad verborgen te houden. Dat gaat zelfs ons cynisme te boven. MH17 gaat niet om gepruts met belastinggeld. Niet om de fraudegevoeligheid van een overheidssysteem. Niet om een eindeloos vertraagd overheidsbouwproject. Maar om zinloos verloren mensenlevens bij een aanslag die wellicht voorkomen had kunnen worden als degenen die zichzelf de veiligheid van het volk op de schouders genomen hebben, hun verantwoordelijk voor die cruciale taak serieuzer genomen hadden. Als er ooit een reden was om de chronisch falende overheid eens open te breken voor ernstige zelfreflectie, is MH17 het wel. Want deze keer is de gebeurtenis te groot, te ingrijpend en te tragisch om hem weg te wuiven met een commissie, een rapportje en een schijnoplossing. Toch? Nee hoor. Rutte doet het gewoon. Onmacht der gewoonte. Geen veiligheid zonder verantwoordelijkheid Rutte en zijn kabinet bewijzen met hun handelen rond MH17 dat ze zelfs in het geval van 298 zinloze slachtoffers weigeren om de chronisch falende verantwoordelijkheid van de overheid open te stellen voor kritisch, transparant en democratisch (zelf-) onderzoek. Dat is misselijkmakend en op het misdadige af. Alleen al het feit dat de hedendaagse Haagse kliek de ijskoude bereidheid laat zien om voor de draaiende camera's invoelend over 'onderste stenen boven' te oreren terwijl die steen op hetzelfde moment in de coulissen diep begraven wordt onder zwarte stift en rode stempels met 'staatsgeheim' er op, zou een reden tot resignatie moeten zijn. Mark Rutte leidt een walgelijk clubje machtsbeluste opportunisten zonder een greintje besef dat veiligheid een gevolg is van verantwoordelijkheid. En gaat over lijken om maar niet tot dat inzicht te hoeven komen. Om op te spugen, zo goor.