Geenstijl

Vrijdag 18 oktober 2013 was de laatste dag dat de huidige regering een brief aan de Tweede Kamer stuurde over de JSF. Vanaf dat moment wordt het vliegtuig in de parlementaire correspondentie steevast de F-35 genoemd. Een trend die toenmalig Defensie-minister Hans Hillen (CDA) begon op vrijdag 8 april 2011. Sinds die dag gingen er geen annonces meer uit met in de onderwerpregel de letters J, S en F. Opvolger Jeanine Hennis (VVD) zette die lijn in eerste instantie niet door maar deed de lettercombinatie twee jaar later dus definitief in de ban. Hetzelfde geldt voor Kamervragen: waar de parlementariër spreekt over de JSF heeft de minister het steevast over de F-35. De strategie is weinig succesvol: in de honderden ANP-berichten over de JSF tussen 2011 en 2013 wordt er 7 (schrijve zeven) keer in de kop gesproken over de F-35. De communicatiestrategie van het kabinet slaat dus nauwelijks aan. Belangrijker: ik kan nu al niet wachten op de verhoren van de ‘Parlementaire Enquêtecommissie JSF’. En dan met name de ambtenaar die onder ede getuigt dat hij ministers Hillen en Hennis adviseerde het voortaan te hebben over de F-35 en niet de JSF ‘vanwege de negatieve connotatie’. Want die parlementaire enquête gaat er op zeker komen. En de uitkomst zal veel overeenkomsten hebben met het op schrift gestelde Fyra-drama van afgelopen week.

Want zowel het JSF-project als de Fyra en de internationale uitbesteding van de HSL-Zuid begonnen halverwege de jaren negentig onder het bewind van Wim Kok. De jaren daarna waren coalities onder leiding van of deelname door PvdA, VVD, CDA, D66 en in zekere zin ook gedoogpartner PVV verantwoordelijk voor deze miljarden euro’s belastinggeld kostende projecten met ongewisse uitkomst. Met een bijzondere rol voor de PvdA uiteraard die zó vaak draaide op het JSF-dossier dat Kamerlid Angelien Eijsink er nog steeds duizelig van is. Terwijl partijgenoot Frans Timmermans de zaak allang met de Amerikanen had beklonken. Ondertussen gaat het haperende proces door en is Nederland nog steeds verwikkeld in de aanschaf van een vliegtuig waar de vraagtekens de slagkracht van het toestel al geruime tijd overstijgen. Desondanks trekt niemand die er toe doet aan de noodrem. Zowel het Fyra- als het JSF-dossier laten een duistere kant van de Nederlandse coalitie-politiek zien: dualisme bestaat nauwelijks op de grote miljarden verslindende dossiers. Parlementaire controle blijft bovendien achterwege omdat wisselende meerderheden keer op keer achter deze projecten blijven staan: coalitiepartijen beschermen hun ministers en staatssecretarissen net zolang tot het niet anders meer kan.. De JSF – Vliegende Fyra zoals SP-Kamerlid Jasper van Dijk eens muntte - gaat er komen. Hetzelfde geldt voor de Parlementaire Enquêtecommissie JSF. En ook dan valt niet uit te sluiten dat de bewindspersoon van dienst het veld moeten ruimen. Maar de grote verliezer zal dan wederom de Tweede Kamer zijn die ook dan weer zal concluderen dat er iets schort aan de parlementaire controle. Of zoals Madeline van Toorenburg afgelopen woensdag tijdens de presentatie van haar Fyra-rapport zei: “De Tweede Kamer blaft, maar bijt niet.” Een nieuwe invulling van de term nepparlement. PS: Benieuwd wanneer Jeanine Hennis newspeaks over de ‘Lightning II’, want dat is de volgende stap nadat ze doorheeft dat de belastingbetaler inmiddels óók klaar is met de F-35.