Column Peter Verhaar: Paniek in de polder
Tijd voor uw wekelijkse stukje financiële beschouwing door de GeenStijl huisbankier Peter Verhaar. Nummertje twee alweer. Waarvoor onze hartelijke dank. Vorige week prikte Verhaar genadeloos de zeepbel door die private banking heet. Het leverde hem een stroom aan reacties op die tot diep in de nacht aanhield. Van alle mailtjes kunnen we inmiddels zowel een fanclub als een haatclub voor Peter formeren. En zo zien we dat graag. Een columnist op GeenStijl redt het alleen wanneer hij duidelijk stelling neemt. Een in beton gegoten afwijkende mening, dat hebben we nodig. Onderwerp van vandaag: De pensioenen. Lijkt saai maar is zeer actueel. Voor welke babyboomer blijft er nauwelijks iets over voor zijn ouwe dag en wiens schuld is dat? Is het gejammer over Donners optreden onlangs in KvdB terecht? Of zingen we het met 700 miljard in kas nog wel even uit? En welke politieke partij heeft eigenlijk aantoonbaar het minst verstand van deze materie? En hoe verstandig is een ouwe sok vol geld onder uw hoofdkussen? Paniek in de polder!
Terwijl in de achterkamertjes op het Binnenhof Rutte, Verhagen en Wilders een geheel nieuwe invulling geven aan de verzorgingsstaat, wordt in de catacomben pas echt de bijl in de sociale heilstaat gezet.
Een aantal Nederlandse pensioenfondsen moet de pensioenen verlagen. Dat wordt eufemistisch 'afstempelen' genoemd, maar het is keihard minder euro's op de bankrekening. Hoewel eufemistisch, ' eraf ' is precies wat er gaat gebeuren en stempelen deden we ook in crisisjaren van de vorige eeuw. Voor sommige pensionado's doemt dat angstbeeld op. Daar gaat de droom van dat pittoreske 2e huis in Toscane. En verkoop van het 1e huis tegen de vraagprijs lijkt ook al een fata morgana. Dat wordt het 'Zwitserleven' gevoel in Bakkum.
De kamer schiet direct in de stressstand en komt nota bene terug van reces. Vooral SP'er Ulenbelt, van de partij die helemaal niets wil veranderen en graag leeft als in 'Alice in Wonderland', was er als de kippen bij om het grootkapitaal de schuld te geven. Even voor de duidelijkheid. We praten hier niet over het collectieve pensioen, de AOW, die uit de belastingmiddelen wordt betaald en waar iedereen recht op heeft, maar over het zogenaamd aanvullende pensioen, waarvoor mensen zelf vrijwillig gedwongen sparen. In het geharnasde jargon van de koepelorganisaties praten we over 'pijler 2'. Het is een erfenis uit het na-oorlogse corporatistisch Nederland, waarin overheid, werkgevers en vakbonden, vonden dat mensen verplicht moesten worden samen te zorgen voor de 'oude dag'. Zo Ulenbelt, jullie zaten dus zelf in de besturen, ai, dat wordt socialistische broedermoord.
Het bekende Nederlandse gezelschapsspel 'zondebokken zoeken' begon direct en de beschuldigende vinger ging naar de besturen van de fondsen. Nu is dat volkomen terecht, want de bestuurders van de pensioenfondsen hebben de hele Europese boterberg op hun hoofd. Tijdens de hausseperiode op de beurs wél gegarandeerde pensioenen toezeggen, wél de pensioenleeftijd verlagen naar 62, wél bedrijven in jaren '90 vrijstelling geven van pensioenbijdragen (de pensioenpotten zijn letterlijk geplunderd), wél werknemers lagere premies toezeggen om de koopkracht te verbeteren, wél meer in aandelen beleggen en je dan niet afvragen wat er gebeurt als de beurs crasht of dat er door de vergrijzing meer gepensioneerden zijn dan werkenden? Maar het is beleid dat is goedgekeurd door werkgevers en werknemers (overigens niet door de gepensioneerden, die niet in het bestuur zitten, maar nu wel de zwarte piet doorgeschoven krijgen) en dus moeten ze zelf op de blaren zitten.
Het is dus van de gekke dat bestuurder van Vliet van PME (dat zijn de metaalarbeiders, die na 40 jaar buffelen aan de werkbank hun pensioen mogen inleveren) in een uitzending van 'Knevel van den Brink' met een grenzeloze arrogantie deze crisis een systeemcrisis noemt. Want banken en verzekeraars gebruikten dat woord ook om eigen falen te maskeren en konden vervolgens lekker graaien in de staatsruif. Niets geen systeemcrisis. Hier is niet sprake van een 'act of God'. De realiteit is dat er nog altijd veel fondsen zijn die helemaal geen problemen hebben. Nee, er zijn gewoon goede en slechte bestuurders (hier zijn de 37 slechtste fondsen, ha, ha het pensioenfonds voor de Accountancy scoort slecht op transparantie) . En de FNV moet niet de boekhoudregels de schuld geven, maar de slechte bestuurders de laan uitsturen.
En Wellink vond het allemaal best. In plaats dat DNB de fondsen dwong een zeer lange beleggingshorizon te hebben, werden de fondsen gedwongen steeds meer met de waan van de beursdag rekening te houden. Gevolg? De fondsen werden in de handen gedreven van - 100% eigen bonus eerst- aasgieren als vermogensbeheerder Goldman Sachs (dit jaar recordbonus van 25 miljard) , die vervolgens uit eigen belang de fondsen gingen aanzetten tot actief beleggen wat vooral de kosten van het beleggen deed toenemen. Niet voor niets wordt Nederland gezien als het walhalla voor vermogensbeheerders. Hier en hier.
Wat staat ons te wachten? Ons pensioensysteem is een van de beste in Europa. Met 700 miljard in kas hoeft het pensioen niet door de belastingbetaler opgehoest te worden. Laat de politiek dus niet het kind met badwater weggooien. We zullen er aan moeten wennen dat pensioen geen garantie is; Pensioenboer Delta Lloyd zegt het zo mooi in een reclame ´Niets is zeker´, ook niet uw pensioen. Zelf gaan sparen dus.