Geenstijl

Alsof het nog niet idioot genoeg is dat het Openbaar Ministerie in Den Haag een onderzoek naar 'bedreiging van een gezagsdrager' is begonnen tegen GeenStijl, hebben we dit weekend ook een heleboel onzin in de media gelezen en gezien. De fatsoensebola van Wilma Wagendorp, die als vakkenvuller voor manlief inviel in de Azijnbode, vonden we vooral heel koddig. Aanverwante uitingen van walging zullen ons ook aan de anus oxideren. Maar wat NPO Nieuwsuur zaterdagavond deed, was ronduit smerig. GeenStijl werd geframed als een clubje van potentieel gewelddadige dreigmansen en de NPO NOS NTR schuwde daarbij zelfs niet om de MinPres woorden in de mond te leggen die hij nooit over GeenStijl gesproken heeft. Hoe noemen jullie Code van Bordeaux-fuckers zo'n benadering ook weer altijd? Ohja, laster en smaad. Een publieke media-instelling, die van publiek geld een commercieel bedrijf aan de schandpaal nagelt: het is een schande, veurzitter. Maar de GeenStijl is niet voor één gat te vangen. De NPO NOS NTR meet zich onze stijlloze stijl van tendentieuze, ongefundeerde en nodeloos kwetsende berichtgeving aan? Prima, dan dalen wij af naar hun niveau en gaan we de überbeleefde poldermethode van De Klachtbrief inzetten om de archaïsche ruitjesbroekenridders zoals de Raad voor de Journalistiek, het Commissariaat voor de Media en De Ombudsman te vertellen hoe abject en infaam wij NPO NOS NTR Nieuwsuur achten. Punt voor punt hebben we keurig uiteengezet waar de pantoffel wringt, en we verwachten dat onze klacht behandeld zal worden gelijk die van iedere andere burger: fair, balanced & op inhoud. En daarna moet die hele lasterlijke repo offline, op straffe van een sommatie van een miljoenmiljard euro. Voor de liefhebber: na de breek de longread klachtbrief waarin we de repo helemaal afbreken en - in comic sans - is verzonden naar NOS, NTR, Nieuwsuur én de Raad voor de Journalistiek.

Ontvangers: NOS, NTR, Nieuwsuur en de Raad voor de Journalistiek Amsterdam, 25 augustus 2014 Betreft: Klacht over een uitzending van NPO NOS NTR Nieuwsuur van zaterdag 23 augustus 2014 Geachte mijnheer, mevrouw, Dit schrijven bevat enkele klachten tegen een onderwerp uit de uitzending van NPO NOS NTR Nieuwsuur van afgelopen zaterdag 23 augustus 2014. Daarin zat een reportage over censuur en de vrijheid van meningsuiting, waarin het weblog GeenStijl een prominente rol speelde. Deze reportage schoot in journalistiek opzicht ernstig tekort, en daarover verhaalt dit schrijven. Het betreft klachten op diverse gronden, die hieronder uiteengezet zullen worden in een recapitulatie van het uitgezonden item. Uiteenzetting van de klachten De reportage opent met de volgende woorden van presentatrice Mariëlle Tweebeke: "Het zwaaien met ISIS-vlaggen. Het verheerlijken van gruweldaden. Het afbeelden van burgemeester Van Aartsen op het lichaam van James Foley. De discussie over wat onder vrijheid van meningsuiting valt en wat niet, is weer in alle hevigheid losgebarsten." Pro-ISIS-demonstranten en GeenStijl worden vervolgens in één adem genoemd door Tweebeke. Nieuwsuur suggereert daarmee al meteen in de opening van haar reportage dat het plaatsen van een (politieke) spotprent op de website van een journalistiek medium gelijkgesteld kan worden aan de barbaarse gruweldaden zoals die door het jihadistische ISIS (of IS) gepleegd worden. Klacht: De toon is gezet: een fotobewerking is vergelijkbaar met (het uiten van sympathie voor) onthoofdingen, verkrachtingen, volkerenmoord en slavernij. Althans dat is wat Nieuwsuur impliceert. Eerst ziet de kijker enkele fragmenten van schreeuwende demonstranten die zich in scherpe bewoordingen tegen Israël uitspreken. Vanaf minuut 3 wordt dan het OM-onderzoek naar GeenStijl ingeleid. "De website toont een fotomontage met de Haagse burgemeester Van Aartsen als de onthoofde Amerikaanse journalist [James] Foley", vertelt een voice-over, alvorens een quote van het Openbaar Ministerie in beeld komt waaruit duidelijk wordt dat men de "schokkende foto's" gezien heeft, en zich afvraagt of door GeenStijl een strafrechtelijke grens is overschreden. Klacht: Nieuwsuur verzuimt uitleg te geven over de context waarin de Van Aartsen-spotprent is gepubliceerd. De kijker wordt niet op de hoogte gebracht van het feit dat GeenStijl de bewerkte beeltenis van de burgemeester van Den Haag plaatste boven een vurig pleidooi tegen censuur zoals die momenteel mede gewenst én bedreven wordt door VVD'er Van Aartsen, en dat de foto derhalve gezien kan worden als iets anders dan een mogelijk strafbaar feit, maar juist als een aanklacht tegen de beknotting van vrijheid. Door het weglaten van deze relevante context wordt geen evenwichtige voorstelling van zaken aan de kijker getoond, maar wordt juist door Nieuwsuur de eenzijdige suggestie gewekt dat GeenStijl slechts 'schokkende foto's' heeft geplaatst die wellicht een 'strafrechtelijke grens' hebben overschreden. "Ook het kabinet liet zich er over uit", vervolgt een voice-over, alvorens de volgende quote van Ivo Opstelten, de minister van Veiligheid en Justitie, in beeld te brengen: "Nou dat eh, ja, eh, dat eh vind ik eh walgelijk eh, laat ik dat duidelijk zeggen." Klacht: Op geen enkel moment stelt Nieuwsuur bij het tonen van dit fragmentje de kritische vraag of een minister van Veiligheid en Justitie zich überhaupt uit zou moeten laten over een lopend onderzoek van het Openbaar Ministerie. Bovendien blijkt nergens uit het smaakoordeel van Opstelten dat hij namens 'het kabinet' spreekt, zoals Nieuwsuur het wel omschrijft. Onmiddellijk na de quote van Opstelten volgt een fragmentje waarin minister-president Rutte het volgende zegt: "Wat hier speelt is het aanzetten tot geweld, tot haatzaaien, met een direct effect ook gericht op mensen." Hierbij suggereert Nieuwsuur onvoorwaardelijk dat Rutte deze uitspraak gedaan heeft met betrekking tot de fotofuck cq spotprent op GeenStijl. Dit is geenszins het geval: de minister-president weigerde zich uit te laten over de kwestie toen hem er rechtstreeks naar gevraagd werd in zijn wekelijkse persconferentie. Letterlijk zei hij op vrijdagmiddag 22 augustus: "Ik ga nooit in op concrete casuïstiek. [...] Waar het hier betreft gaat het om een zaak die nu bij het OM speelt en daar kan ik nooit uitspraken over doen." (videobewijs.) Nieuwsuur liegt, derhalve. Als studiogast is advocaat Christaan Alberdingk Thijm aangeschoven, gespecialiseerd in de vrijheid van meningsuiting. Hem wordt een aantal voorbeelden van uitingen voorgelegd, waarop hij aangeeft of die al dan niet strafbaar zijn. Hij refereert daarbij aan de omstandigheden waarin een bepaalde uiting gedaan wordt: "Je moet in je afweging of iets te ver gaat, de omstandigheden allemaal meewegen. [...] Uiteindelijk bepalen de omstandigheden of je te ver gaat of niet", luidt zijn letterlijke qoute. Vrij vertaald pleit hij dus voor weging van context - iets wat Nieuwsuur in casu GeenStijl dus opzichtig nagelaten heeft in deze reportage. Thijm, die in een rechtszaak tussen Sanoma/Playboy en GeenStijl eerstgenoemde juridisch bijstond, acht een zaak van het OM wegens bedreiging strafrechtelijk "kansloos" en "niet verstandig." Daarna benadrukt Alberdingk Thijm expliciet de context die Nieuwsuur niet gaf: "GeenStijl laat die foto zien, nadrukkelijk in het kader van een maatschappelijk debat, namelijk in het debat over censuur. GeenStijl windt zich op over het feit dat Van Aartsen demonstraties verbiedt in Den Haag, en windt zich op het over het feit dat die video van Jim Foley niet getoond mag worden in bepaalde landen, zoals in Groot-Britannië." Tweebeke stapt onmiddellijk over dat feit heen en wil weten: "Mja. Maar op welke punten zou het OM dan wél een punt kunnen hebben?" Alberdingk Thijm legt wederom uit dat het OM hoogstwaarschijnlijk niet tot een veroordeling voor bedreiging zal komen in deze kwestie: "[Bedreiging] zie ik sowieso niet." Hooguit voor belediging, maar dat zou het OM, geparafraseerd, niet moeten willen volgens Thijm. Tweebeke gaat echter stug door ("Even die bedreiging") en vraagt of Van Aartsen zich bedreigd kan voelen door GeenStijl, omdat er groepen in Den Haag rondlopen 'die in staat zijn om aanslagen te doen'. Daarbij suggereert Tweebeke dus wederom dat (de redactie van) GeenStijl bestaat uit een potentieel gewelddadige groep mensen. Alberdingk Thijm pareert met het feit dat Van Aartsen al een tijd onder vuur ligt in de publieke opinie, verwijzend naar zijn houding en (gebrek aan) optreden bij enkele uit de hand gelopen demonstraties in Den Haag waarbij antisemitische leuzen en "dood aan de joden" werd gescandeerd, journalisten door allochtone jongeren werden belaagd en een legale demonstratie werd geblokkeerd, waarop pers en politie een stenenregen naar het hoofd kregen. Tweebeke doet nog een soort wanhoopspoging met een onsamenhangende vraag over de combinatie van het feit dat Foley een journalist was en dat de AIVD dreiging ziet in Den Haag, maar Alberdingk Thijm legt geduldig uit dat shockeren mag, júist 'in het kader van een relevant maatschappelijk debat'. "Dat geeft toch aan dat het belangrijk is." En dan de uitsmijter: "Op het moment dat het OM zegt: 'Wij gaan een onderzoek instellen', beknot het OM eigenlijk al de vrijheid van meningsuiting." Tweebeke praat opvallend snel over die slotopmerking heen, en wil weten wat het dan zegt dat 'het kabinet, Opstelten en Rutte, zich al heeft uitgesproken over de kwestie' (wat dus simpelweg niet waar is - Opstelten gaf een smaakoordeel en Rutte heeft überhaupt niets over GS gezegd). Alberdingk Thijm vindt het 'niet verstandig' en sluit zijn antwoord af met deze uitspraak: "Jullie laten die foto met Van Aartsen niet zien. Misschien heeft de redactie daartoe besloten omdat die bang is voor strafvervolging, dus je ziet dat op zo'n moment de vrijheid van meningsuiting al beknot wordt door de enkele aankondiging van zo'n onderzoek." Tweebeke negeert die opmerking, nota bene de enige kritische stelling in de hele uitzending, en schakelt snel naar de situatie in Groot-Brittanië, waar de video van de onthoofding van Foley verboden is. Klacht: Tweebeke lijkt geen genoegen te nemen met de simpele, droge duiding door Alberdingk Thijm dat het OM zich in principe een strafrechtelijk kansloze zaak op de hals gehaald heeft, suggereert nogmaals ten onrechte dat het kabinet een standpunt heeft ingenomen en liegt wederom dat minister-president Rutte zich over het onderzoek van het OM tegen GeenStijl heeft uitgesproken. Tot slot Het viel Alberdingk Thijm ook al op: Niewsuur brengt de gewraakte fotobewerking in de 12 minuten en 51 seconden die de reportage duurt niet één keer in beeld. Dit is laakbaar, omdat de kijker geen enkele gelegenheid krijgt om zélf een oordeel te vormen over de foto. Tenslotte heeft Nieuwsuur nooit contact gezocht met (de redactie van) GeenStijl om naar hun visie op deze kwestie te vragen. Dus ook op het gebied van het doorgaans zo hooggeëerde wederhoor is de NPO NOS NTR tekort geschoten. Conclusie Samengevat levert de reportage het volgende lijstje tekortkomingen in de verslaggeving door Nieuwsuur op: - Door het weglaten van de specifieke censuurcontext waarin de fotobewerking op GeenStijl is geplaatst, schetst Nieuwsuur een tendentieus beeld van de situatie. Minstens zo tendentieus is de in de reportage duidelijk naar voren gebrachte suggestie dat de minister-president uitspraken gedaan zou hebben over de fotopublicatie door GeenStijl, terwijl dit feitelijk en aantoonbaar een laakbare leugen is. - Het achterwege laten van wederhoor bij (de redactie van) GeenStijl maakt de reportage ongefundeerd. Ook het feit dat een smaakoordeel van de minister van Veiligheid en Justitie tot 'kabinetsstandpunt' wordt verheven, is een ongefundeerde aanname die vooral goed in het straatje van Nieuwsuur lijkt te passen. De suggestie dat 'groepen in Den Haag' een geweldsdaad zouden kunnen plegen naar aanleiding van een spotprent op GeenStijl, is eveneens ernstig ongefundeerd. - De implicatie dat GeenStijl op één lijn gesteld kan worden met ISIS-sympathisanten, die warme gevoelens koesteren voor sektarisch en religieus fundamentalisme (en het ernstige geweld dat daaruit voortvloeit), is nodeloos kwetsend, temeer omdat aan GeenStijl geen enkele mogelijkheid is geboden zich te verweren. Bij dezen het dringende verzoek om bovenstaand klaagschrift in serieus en op inhoudelijke gronden in behandeling te nemen. In gespannen afwachting van uw reactie verblijf ik, Met de meeste hoogachting, Van Rossem Redacteur GeenStijl.nl